Teatr Telewizji TVP
„To jest spektakl o Elżbiecie, młodej dziewczynie, która próbuje się odnaleźć w opresyjnym świecie, gdzie napotyka wiele ciekawych i intrygujących postaci (…), m.in. policjanta Alfreda” – powiedział aktor wcielający się w postać funkcjonariusza. „Alfred jest ambitny, ale też szuka miłości w tym przykrym świecie” – mówił Michał Pawlik o swoim bohaterze.
„Dla mnie jest to ogromna przyjemność, ponieważ łączy to ze sobą moje dwie ukochane pasje, czyli spotkanie (…) z dużą literaturą europejską, ale jednak gramy dosyć filmowo, intymnie, prosto. Jest to wspaniałe zestawienie” – wyznał aktor.
Historia przedstawiona w sztuce austriackiego dramatopisarza z lat 30. XX w. wydarzyła się naprawdę. Główną bohaterką dramatu jest Elżbieta – młoda dziewczyna, która handluje damską bielizną. Zostaje ona niesłusznie oskarżona o rzekome wyłudzenie pieniędzy.
Wskutek pomówień bohaterka doświadcza, czym jest bezduszna machina systemu sprawiedliwości, w którym pojedyncza osoba może łatwo stać się ofiarą i pozostać bez żadnego wsparcia. Oskarżoną dotyka również społeczny osąd i ogólny brak empatii. Jednak autor nie pozbawił swojego dramatu groteski i absurdalnego humoru.
„Nie ma” jest sztuką o pamięci, która wpisuje się w „intymność własnych wspomnień i dotkliwego braku czegoś, co kiedyś istniało, a teraz tego nie ma”. To adaptacja fragmentów książki Mariusza Szczygła wydanej pod tym samym tytułem.
W ukazanych historiach twórcy poruszają problem niemożliwości zatrzymania czasu, minionych wydarzeń oraz osób, które kochaliśmy, a które już odeszły. To, co dzieje się teraz, może już za chwilę stać się przeszłością. Każdemu pozostaje jedynie raport jego własnej pamięci. Opowiadane historie służą temu, aby dowiedzieć się, kim jesteśmy i jak dotrzeć do tego, czego już nie ma, a co nadal jest „naszym osobistym »nie ma«”.
Pod koniec 2019 r. Mateusza Pakuła dowiedział się, że jego ojciec zachorował na raka trzustki. Stan chorego się pogarszał, a lekarze nie dawali mu zbyt wiele czasu. Rozpoczął się proces umierania mężczyzny, który przeżywała cała rodzina.
W sztuce pojawia się wiele wątków dotyczących: relacji w rodzinie i poglądów jej członków na pewne sprawy, zachowania pracowników służby zdrowia czy sytuacji panującej na początku pandemii koronawirusa, kiedy przypadły ostatnie miesiące życia chorego. To także spektakl o relacji autora z umierającym ojcem. W pewnym momencie chory prosi syna, aby skrócił jego cierpienie. Jednak prośba o zabicie konającego ojca na jego własne życzenie wydaje się nie do spełnienia.
Autor inscenizacji opowiedział o swoich doświadczeniach w opiece nad umierającym ojcem, które posłużyły mu najpierw do napisania książki, a potem na jej podstawie zrealizował sztukę. „Poczułem też wtedy taki impuls do opowiedzenia (…) całego doświadczenia intymnego, rodzinnego” – mówił Mateusz Pakuła.
Twórca teatralny wspominał również o innych tematach, które podjął w swoim dziele i które dotyczyły odchodzenia jego ojca. „O słabości służby zdrowia, o słabości kościoła, o słabości tych instytucji, które powinny być wspierające. Ale też o całej rodzinie i plejadzie postaci, które zmagają się ze współumieraniem” – dodał reżyser i autor sztuki.
W inscenizacji zobaczymy aktorów zarówno doświadczonych, jak i młodych, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę z Teatrem Telewizji. „Może zaskoczymy powrotem pewnych wspaniałych aktorów do Telewizji Polskiej. Gwiazd, ale również tych młodych, którzy do tej pory tutaj nie bywali” – powiedziała Dorota Segda.
Ona sama także pojawiła się po dłuższej przerwie. „To był powrót nie tylko do Telewizji Polskiej, ale również do gorsetu” – podkreśliła aktorka, która dzięki roli w telewizyjnej adaptacji sztuki Wilde’a mogła ponownie zagrać w produkcji kostiumowej.
Sztuka Oscara Wilde’a jest satyrą na dziewiętnastowieczne społeczeństwo angielskie, a szczególnie na jego elity. Jednak twórcy adaptacji starają się odejść od tego przesłania i skupić na historii młodych bohaterów, którzy „poszukują prawdy o sobie”.
Głównymi postaciami sztuki są młody londyński arystokrata Algernon Moncrieff oraz jego przyjaciel John Worthing. Mężczyźni prowadzą podwójne życie i okłamują swoje najbliższe otoczenie.
Sztuka w artystyczny sposób ukazuje tzw. deficyt uwagi. „To zjawisko jednocześnie zabawne, dramatyczne, inspirujące i destrukcyjne, a przede wszystkim malownicze, dlatego scena jest dobrym miejscem na próbę zrozumienia tego zespołu” – komentuje Joanna Szczepkowska – autorka, reżyserka i odtwórczyni głównej roli.
Na scenie towarzyszy jej Hanna Konarowska-Nowińska. Spektakl momentami staje się zabawną historią, która ma pokazać widzom, że istnieje sposób na zrozumienie wielu nietypowych ludzkich zachowań. Nabiera ona dodatkowego znaczenia wobec faktu, że ADHD u osób dorosłych medycyna wciąż traktuje z przymrużeniem oka.
Przedstawienie, choć sprawia wrażenie improwizacji, ma precyzyjnie wymyśloną formę teatralną. Wielu widzów odnajduje w nim „trochę siebie”, niezależnie od tego, czy uważają się za ADHD-owców czy nie. Po jego obejrzeniu wielu nabiera nowej perspektywy i inaczej zaczyna patrzeć na cechy swoje oraz najbliższych.
Spektakl miał swoją premierę w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie w 2011 r.
Akcja sztuki rozgrywa się w 1966 r., kiedy Czesław Miłosz i jego żona Janina przyjeżdżają na wakacje do Vence pod Niceą. W willi niedaleko mieszka Witold Gombrowicz wraz z małżonką Ritą Labrosse. Miłosz korzysta z tej okazji i często odwiedza Gombrowicza.
W „Deprawatorze” pojawia się jeszcze inna wybitna postać polskiej literatury – Zbigniew Herbert. Poeta w tym czasie gości u Miłosza. Odradza swojemu gospodarzowi spotkań z Gombrowiczem. Drażnią go częste wizyty Miłosza u Gombrowicza. Młody wówczas Herbert ma pretensje do swoich uznanych starszych kolegów o ich stosunek do Polski i Polaków. Spektakl ukazuje odmienne spojrzenia wielkich pisarzy na sytuację ich ojczyzny oraz jej obywateli w XX w.
W dramacie zostaje poruszony też temat śmierci Witolda Gombrowicza, który umiera kilka lat po wizytach Miłosza.
„Postscriptum” to program z udziałem reżyserów i odtwórców głównych ról, emitowany po spektaklach Teatru Telewizji. Rozmowy z nimi prowadzi Agnieszka Szydłowska, natomiast 21 oraz 28 października w roli gospodyni programu wystąpi również Grażyna Torbicka.
