Teatr Telewizji TVP

Kryptonim Gracz

Historia o skazanym w PRL za szpiegostwo na 25 lat więzienia wielkim szermierzu Jerzym Pawłowskim. Spektakl w reżyserii Agnieszki Lipiec-Wróblewskiej.

„Zdrada ojczyzny, zbrodnia szpiegowska, działanie przeciw podstawowym interesom kraju musi wywoływać tym większe potępienie, że czynu tego dopuszcza się człowiek, któremu Polska Ludowa zapewniła wykształcenie, rozwijanie zamiłowań i wykorzystanie talentu sportowego, awans społeczny i dostatni byt, sukcesy i sławę w ulubionej dyscyplinie sportu. Oskarżony zostaje skazany na 25 lat więzienia, utratę praw publicznych, zdegradowanie do stopnia szeregowca, konfiskatę całego majątku, karę 20 tysięcy złotych grzywny” – to fragment spektaklu dokumentalnego Agnieszki Lipiec-Wróblewskiej, przygotowanego dla Teatru Telewizji.

Dziadek Jerzego Pawłowskiego służył w Legionach Piłsudskiego, ojciec walczył w szeregach Armii Krajowej. Literackimi bohaterami przyszłego mistrza świata od młodości byli Wołodyjowski, Kmicic, Skrzetuski. W 1949 roku jako młody chłopak Pawłowski rozpoczął przygodę z szablą. Pragnął zostać wielkim szermierzem, takim jak jego idole. Trzy lata później, już jako świeżo upieczony szeregowy, w barwach związanego z wojskiem klubu sportowego „Legia”, trenował pod okiem słynnego węgierskiego trenera, majora Janosa Keveya.

Wkrótce przyszły sukcesy. Najpierw mistrzostwo Polski we florecie, potem zwycięskie występy drużynowe na Mistrzostwach Świata w Budapeszcie i w Rzymie, wreszcie triumf w 1968 roku – złoty medal w szermierce na igrzyskach w Meksyku. W okresie swej błyskotliwej kariery Jerzy Pawłowski, nazywany szablistą wszech czasów, zdobył 21 medali. Dwukrotnie wybierano go Sportowcem Roku. W 1973 roku został prezesem Polskiego Związku Szermierczego.

Nikt nie podejrzewał, że Pawłowski prowadził podwójne życie. Jeszcze u progu sportowej kariery zainteresowały się nim polskie służby bezpieczeństwa. Szantażowany AK-owską przeszłością ojca, od początku lat 50. współpracował z bezpieką, przekazując informacje o kolegach sportowcach.

W kolejnej dekadzie z odnoszącym sukcesy sportowcem skontaktowali się przedstawiciele CIA. Od 1964 roku Jerzy Pawłowski był podwójnym agentem, prowadzącym niebezpieczną grę z komunistycznym i amerykańskim wywiadem.

Lecz polska służba bezpieczeństwa czuwała. Na początku 1975 roku Pawłowski trafił przed oblicze śledczych z WSW. Wówczas jeszcze nie podejrzewał, że to koniec jego sportowej kariery...

Aresztowany w 1975 roku, w 1976 roku zostaje skazany na 25 lat więzienia, utratę praw publicznych na 10 lat i zdegradowanie ze stopnia majora Wojska Polskiego do stopnia szeregowca; po 10 latach wychodzi na wolność.

Jerzy Pawłowski, pięciokrotny medalista Igrzysk Olimpijskich, podwójny szpieg zmarł w 2005 roku.

Obsada: Zbigniew Zamachowski (Jerzy Pawłowski), Dominika Ostałowska (Iwona Pawłowska), Daniel Olbrychski (Romuald Zajkowski), Robert Więckiewicz (Marian Sasiński), Andrzej Chyra (Stanley, agent CIA), Krzysztof Kolberger (L.L., oficer CIA), Mariusz Benoit (Robert, rezydent CIA w Meksyku) , Ewa Żukowska (Matka), Jerzy Trela (Ojciec), Piotr Bajor (Ksiądz Janusz), Zdzisław Wardejn (Aleksij W.), Bartosz Opania (J.Z., agent wywiadu RFN), Marcin Hycnar (Młody Jerzy Pawłowski), Paweł Ciołkosz (Piotr Pawłowski), Wenanty Nosul (Technik), Krzysztof Dracz (Opiekun polskiej drużyny), Andrzej Blumenfeld (Wspólnik), Adam Nawojczyk (Marek R.), Henryk Niebudek (Sędzia Henryk), Dorota Ignatjew (Pielęgniarka), Grzegorz Małecki (Funkcjonariusz UB), Paweł Tołwiński (Funkcjonariusz UB), Miłogost Reczek (Ryszard P.), Stefan Popkowski (Dziennikarz), Błażej Wójcik (Franek) i inni.

Czas: 79’02”
Autor: Agnieszka Lipiec-Wróblewska
Reżyseria: Agnieszka Lipiec-Wróblewska
Zdjęcia: Witold Adamek
Scenografia: Monika Sajko
Kostiumy: Magdalena Biedrzycka, Magdalena Rutkiewicz, Jan Rutkiewicz

PREMIERA: Scena Faktu Teatru TV 28 stycznia 2008 w TVP1