Dramat wierszem, czyli „Dziady” Adama Mickiewicza, powstały w latach dwudziestych i trzydziestych XIX wieku. Na całość składają się tzw. „Dziady” kowieńsko-wileńskie: nie ukończona część I, czyli Widowisko oraz części II i IV, a także „Dziady” drezdeńskie, czyli część III. Dramat, uznawany za dzieło narodowe, zwłaszcza zaś jego część III – o konflikcie sumienia polskiego patrioty i obowiązku wiary w siłę i przyszłe wyzwolenie narodu, bardzo silnie wpłynął na polską literaturę i teatr.

Od czasu gdy w 1848 r. wystawiono w Krakowie fragment III części, najwybitniejsi twórcy sceny wielokrotnie podejmowali próby realizacji dzieła. Do najważniejszych należą inscenizacje: z 1901 r. w reż. Stanisława Wyspiańskiego, późniejsze z Lwowa i Wilna w reż. Leona Schillera, a także współczesne Kazimierza Dejmka z 1967 r. (Teatr Polski, Warszawa) i Konrada Swinarskiego z 1973 r. (Stary Teatr, Kraków). Ta ostatnia znalazła nawet bardzo interesujący kształt w telewizyjnym widowisku Laco Adamika.

Jak podkreślał Jan Englert, jego spektakl był pierwszą w historii polskiego Teatru Telewizji realizacją całości tekstu Adama Mickiewicza, obejmującą zarówno części II, IV i III, jak i tę mniej znaną, niedokończoną część I. Specjalnie dla potrzeb telewizji powstał scenariusz wielkiego widowiska teatralnego, będący reżyserską wersją dramatu, w którym złamano mickiewiczowski porządek i podział na części.

Twórcy przedstawienia przystąpili do jego realizacji z wielkim rozmachem. Prace nad sztuką trwały dwa lata, zdjęcia kręcone kamerą filmową robione były w kilku wnętrzach naturalnych i w plenerach. Jerzy Satanowski skomponował do spektaklu oryginalną muzykę. Poza odtwórcami ról pierwszoplanowych, wśród których znaleźli się wielcy artyści scen polskich: Zbigniew Zapasiewicz, Jan Frycz, Mariusz Benoit i Marek Walczewski, wystąpili w „Dziadach” także młodzi absolwenci szkół teatralnych, między innymi w roli Gustawa–Konrada Michał Żebrowski, znany już widzom z kreacji Kordiana, w telewizyjnej realizacji dramatu Juliusza Słowackiego. W pracy nad przedstawieniem, łącznie wzięło udział ponad 100 aktorów, nie licząc statystów. Pozwoliło to na zaaranżowanie scen zbiorowych na niespotykaną dotychczas skalę.

Wykorzystanie potężnych środków finansowych i technicznych, oraz zaangażowanie kilkuset osób sprawiły, że „Dziady” w reżyserii Jana Englerta są jak dotychczas największą produkcją w historii polskiego teatru TV.

Spektakl, który według założeń jego twórców miał być przede wszystkim próbą interpretacji dramatu romantycznego za pomocą wszystkich, nowoczesnych środków, jakie oferuje współczesna telewizja, oczywiście nie ogranicza się jedynie do eksperymentów formalnych. Jest także rozważaniem na temat aktualności dziewiętnastowiecznego tekstu oraz jego konfrontacją z sytuacją wolnej Polski lat 90.

Reżyser widowiska wskazuje, że dramat Mickiewicza należy odczytywać dzisiaj bardziej w wymiarze egzystencjalnym niż narodowym, a problem patriotyzmu traktować raczej jako sprawę jednostki niż społeczeństwa.

Autor: Adam Mickiewicz
Adaptacja i reżyseria: Jan Englert
Scenografia: Andrzej Przedworski
Kostiumy: Irena Biegańska
Muzyka: Jerzy Satanowski
Zdjęcia: Witold Adamek

Obsada: Michał Żebrowski (Gustaw - Konrad), Zbigniew Zapasiewicz (Senator), Jan Frycz (Ksiądz Piotr), Krzysztof Majchrzak (Guślarz), Danuta Stenka (Pani Rollison), Mariusz Benoit (Myśliwy Czarny), Marek Walczewski (Ksiądz), Izabela Bukowska, Leon Charewicz, Jarosław Gajewski, Karolina Gruszka, Wiesław Komasa, Łukasz Lewandowski, Janusz R.Nowicki, Agnieszka Wagner, Piotr Adamczyk, Marek Barbasiewicz, Waldemar Barwiński, Adam Bauman, Zbigniew Bielski,Waldemar Błaszczyk, Radosław Elis, Sebastian Konrad, Przemysław Kaczyński, Dominik Łoś, Grażyna Marzec, Marcin Przybylski, Jacek Rozenek, Monika Stasiak, Agnieszka Warchulska oraz Aleksandra Górska, Laura Łącz, Krystyna Kołodziejczyk, Antonina Girycz, Jolanta Czaplińska, Krystyna Froelich, Dorota Chotecka, Krystyna Rutkowska, Anna Korzeniecka, Ewa Bułach, Barbara Radecka, Beata Ziejka, Agnieszka Sitek, Małgorzata Kożuchowska, Katarzyna Skarżanka, Dorota Naruszewicz, Małgorzata Sadowska, Małgorzata Rożniatowska, Aleksandra Kisielewska, Anna Ścigalska, Iwona Rulewicz, Agnieszka Wosińska, Krzysztof Wieczorek, Józef Kalita, Piotr Zelt, Wojciech Alaborski, ArturJanusiak, Piotr Brzeziński, Bohdan Potocki, Jacek Jarzyna, Zygmunt Sierakowski, Michał Zieliński, Tomasz Budyta, Dariusz Biskupski, Radosław Pazura, Adam Krawczuk, Maciej Wierzbicki, Marcin Perchuć, Rafał Rutkowski, Jarosław Gruda, Jacek Braciak, Tomasz Gęsikowski, Robert Czebotar, Sławomir Pacek, Piotr Wawrzyńczak, Tomasz Dedek, Adam Szyszkowski, Sylwester Maciejewski, Jan Jurewicz, Jacek Różański, Witold Bieliński, Aleksander Wysocki, Mirosław Czyżykiewicz, Karol Stępkowski, Tadeusz Czechak, Małgorzata Feldgebel, Robert Siwak, Sylwia Nowiczewska, Adam Dzienis, Borys Jaźnicki, Adam Woronowicz, Dariusz Toczek, Michał Chrosiński, Wojciech Błach, Anna Moskal, Monika Pęcikiewicz, Kinga Ilgner, Karolina Dryzner, Maria Seweryn, Alicja Szymańska, Barbara Kałuża, Monika Kwiatkowska,Katarzyna Taracińska, Arkadiusz Janiczek, Maciej Wojdyła, Mariusz Krzemiński, Rafał Mohr, Hanna Białecka-Marcinkowska, Monika Caputa, Małgorzata Chojnacka, Julitta Łubińska-Zielińska, Barbara Żelazny- Pogorzelska, Zbigniew Czapski-Kłoda, Wojciech Głowacki, Tomasz Kaczyński, Krzysztof Słoń, Bogusław Tuźnik, Monika Janiuszkiewicz,  Krzyś Wojnarowicz, Sebastian Świąder, Michał Wiśniowski, Emilka Szcześniak, Klaudia Halejcio, Karolina Podgórska, Agnieszka Cherubińska, Tomek Wojnarowicz, Olek Ihnatowicz, Marcelina Mastyna, Asia Jabłczyńska, Asia Sokołowska, Marek Niemierski, Asia Satanowska, Dominik Koniusz, Kamil Muzal.

PREMIERA 01.11.1997