Telewizyjne „Czarownice z Salem” w reżyserii Zygmunta Hübnera w plebiscycie „Tygodnika Kulturalnego” uznano za najlepszy spektakl Teatru TV w roku 1979. Wielu widzów było pozytywnie zaskoczonych, że sztuka kostiumowa, historyczna – może być tak współczesna. „Czarownice z Salem” („The Crucible”) napisał Arthur Miller w 1953 r., w okresie nasilenia „zimnej wojny” i amerykańskiego „polowania na czarownice” pod auspicjami osławionej podkomisji śledczej Senatu do badania lojalności urzędów i obywateli wobec państwa Josepha McCarthy'ego (sam Miller również był wezwany na przesłuchanie, ale odmówił stawienia się przedkomisją).

Amerykański dramatopisarz (ur. 1915) był już wówczas autorem znanym – uwagę krytyki zwrócili „Synowie” (1947), na scenach niemal całego świata grano „Śmierć komiwojażera” (1949; nagroda Pulitzera). Równie szerokim echem odbiły się „Czarownice z Salem”, również za sprawą filmu, do którego scenariusz na podstawie tekstu Millera napisał Jean–Paul Sartre.

Dramat odwoływał się do wydarzenia historycznego, słynnych „procesów czarownic”, jakie odbywały się w nadmorskim miasteczku Salem w stanie Massachusetts w XVII w. Poprzez historyczną metaforę autor rozprawiał się z nietolerancją i ostracyzmem ideologicznym ery maccarthyzmu, z okrucieństwem wobec wszystkich „obcych” czy myślących inaczej. W znakomitym studium losu ludzi „innych” pokazał, jak indywidualna histeria przeradza się w zbiorową psychozę, w amok, który niszczy wszystkich, ofiary i katów.

Abigail, uboga dziewczyna z miasteczka, powodowana chęcią zemsty, oskarża byłego ukochanego o okultyzm i kabalarstwo, a także o deprawowanie niewinnych dziewcząt. Niespodziewanie dla niej samej, oskarżenie zatacza coraz szersze kręgi. Preparowane dowody winy wciąż powiększają krąg skazanych. Pod hasłem„świętej wojny z heretykami” do rozprawy z bezbożnikami powstaje cała purytańska społeczność, manipulowana przez przywódców duchownych i lokalne władze. Zwyczajni, spokojni ludzie zmieniają się w tłuszczę, żądną kary i krwi.

Autor: Arthur Miller
Reżyseria: Zygmunt Hübner
Scenografia: Allan Starski
Przekład: Wacława Komarnicka i Krystyna Tarnowska
Realizacja TV: Barbara Borys-Damięcka

Obsada: Roman Wilhelmi (John Proctor), Zbigniew Zapasiewicz (John Hale), Ewa Dałkowska (Elisabeth Proctor), Andrzej Łapicki (Danforth), Marek Walczewski (Parris), Gustaw Lutkiewicz (Thomas Putnam), Aniela Świderska (Ann Putnam), Liliana Głąbczyńska (Abigail Williams), Zofia Małynicz (Rebecca Nurse), Henryk Bista (Hathorne), Bogusz Bilewski (Herrick), Bolesław Smela (Giles Corey), Iwona Biernacka (Susan Walcott), Joanna Żółkowska (Mary Warren), Danuta Kowalska (Mercy Lewis), Hanna Skarżanka (Tituba), Marian Wiśniewski (Cheever)

PREMIERA 1979