Przerwanie działań wojennych
Przygotowany dla Sceny Faktu spektakl Juliusza Machulskiego, który oparł scenariusz na relacji Kazimierza Iranka-Osmeckiego. Emisja 4 czerwca, godz. 21.15 w TVP Polonia.
Spektakl „Przerwanie działań wojennych” dotyczy rozmów kapitulacyjnych pomiędzy oficerami Komendy Głównej AK a Erichem von dem Bachem – głównodowodzącym siłami niemieckimi walczącymi w powstaniu warszawskim. Scenariusz Juliusza Machulskiego został napisany na podstawie relacji Kazimierza Iranka-Osmeckiego znanej pod tytułem „Ostatni akt” i opublikowanej przed paroma laty w Polsce w zbiorze „Powołanie i przeznaczenie”. Kazimierz Iranek-Osmecki, szef polskiej delegacji, zapisał precyzyjnie przebieg kilkunastu godzin negocjacji, jakie powstańcy prowadzili z von dem Bachem 2 października 1944 roku w Ożarowie pod Warszawą.
Mało kto zdaje sobie sprawę z sukcesu polskich negocjatorów. Mimo militarnej przegranej powstania był to bowiem sukces. Przez 63 dni zawodowa armia niemiecka nie mogła pokonać armii słabo uzbrojonych powstańców. Gdyby Niemcy mogli złamać opór Warszawy siłą, nie przystąpiliby do rozmów kapitulacyjnych. Armia Krajowa nie podpisała bezwarunkowej kapitulacji, ale poddała się na własnych warunkach. Skrajnie wycieńczeni powstańcy potrafili pod ciężkim ostrzałem przygotować prawniczym językiem, po niemiecku, projekt umowy kapitulacyjnej, który później prawie bez poprawek został przyjęty przez von dem Bacha.
Nieustępliwi negocjatorzy osiągnęli wszystko, co można było osiągnąć: wyjście z bronią, status żołnierza AK dla wszystkich biorących udział w powstaniu, wreszcie to, że do niewoli prowadzić ich będą niemieccy żołnierze z Wehrmachtu, a nie SS. Von dem Bach w czasie rozmów spędzonych z Polakami wielokrotnie podkreślał ich sprawność i bojową skuteczność. Nie mógł się nadziwić, że w warunkach konspiracji tak świetnie udało się wyszkolić młodych żołnierzy.
Spektakl Juliusza Machulskiego ma ambicję zapełnić kolejną białą plamę w naszej najnowszej historii, w sposób, do którego nie jesteśmy przyzwyczajeni. Być świadectwem, że mimo wszystko potrafiliśmy negocjować i zrobiliśmy to najlepiej, jak potrafiliśmy. Scenariusz dyktuje droga ściśle wytyczona przez relację Kazimierza Iranka-Osmeckiego. Dynamika tej opowieści sprawia, że jest ona gotowym materiałem na dramat – autor scenariusza doskonale wykorzystał ten atut.
Autor: Juliusz Machulski
na podstawie relacji Kazimierza Iranka-Osmeckiego „Ostatni akt”
Reżyseria: Juliusz Machulski
Zdjęcia: Witold Adamek
Scenografia: Wojciech Żogała
Konsultacja historyczna: dr Janusz Marszalec
Obsada: Piotr Fronczewski (Kazimierz Iranek-Osmecki), Krzysztof Stelmaszyk (Erich von dem Bach), Jerzy Schejbal (Zygmunt Dobrowolski), Adam Woronowicz (Alfred Korczyński), Ireneusz Czop (Fegelein), Grzegorz Damięcki (Bogusławski), Marek Kalita (Goltz), Krzysztof Banaszyk (Fischer), Paulina Chruściel (Łączniczka), Marek Łukasik (Horst) oraz Grupa Inscenizacji Historycznych „Pomerania 1945”